Het nieuwe nummer van The Mourning News is verschenen: lees Sander de Hossons column over terminale zorg, over het organiseren van een eigen proefbegrafenis en over het huren van begrafenisgasten.
Merlot
“Ping”. Mijn telefoon toont diep in de avond een WhatsApp-berichtje van de dienstdoende arts-assistent.
Eerder die dag had ze het gevraagd. Ze had onze verbouwereerde gezichten verwacht. Maar niet om de reden die ze dacht. “Mag ik nu eigenlijk nog wel een glas wijn?”
Tegenover me zit een vrouw die in een jaar veel tegenslag te verduren heeft gekregen. Een paar dagen tevoren hebben we haar opgenomen met een darmafsluiting. Kanker heeft weinig oog voor anatomische grenzen. De bruut bekommert zich niet om verstoring van de bloedvoorziening van een vitale structuur. Met verbluffend weinig moeite ontneemt hij haar decorum.
Ze kijkt me serieus aan. “Mag dat echt wel?” Alsof mensen die gaan sterven ineens helemaal niets meer mogen. Dat ze muisstil in bed moeten liggen wachten tot de dood voorbij komt. Dat al die dingen die het leven mooi maakten, ineens niet meer zouden gelden, omdat ze niet meer zouden kunnen of mogen.
Terminale zorg is niet alleen medicijnen zoals morfine of dormicum geven. Niet alleen meer dan duidelijke slechtnieuwsgesprekken voeren. Terminale zorg is veel meer dan dat. Terminale zorg is vooral ook niet naar de anders vaak nodige of zinnige regels kijken. Het is ook de vrijheid nemen om daarvan af te wijken en om binnen de mogelijkheden die welke zorgverlener dan ook heeft alles voor een stervende patiënt te kunnen betekenen. Toestaan dat de hond of de kat gedag komt zeggen en natuurlijk, als het even kan, blijft slapen. Terminale zorg is aan het bed zitten. Er simpel weg gewoon zijn en luisteren. Om aan te horen, vaak niet eens om antwoorden te geven. Het blijkt dat de antwoorden vaak allemaal op zijn.
Terminale zorg is vragen wat nu nog echt belangrijk is. Wijzen op een glas wijn. Haar vragende ogen veranderen als ze onze reactie hoort. “Natuurlijk kan dat!” roepen de verpleegkundige en ik in koor. “En neem dan vooral geen slobberwijn,” voegt de keuze-co eraan toe. “Neem overigens nooit slobberwijn”, spreekt de verpleegkundige een stoel verderop wijselijk.
Als ik de dag erna op mijn werk kom en ze overleden blijkt, is kamer 18 nog niet zo lang ervoor leeggehaald. Ik stap er nog even binnen en glimlach als ik de fles wijn in de hoek zie staan. Er is nauwelijks uit gedronken, maar daar gaat het ook helemaal niet om.
Dit was geen detail. Beslist niet. Dit ging om hele grote zaken. Om waardigheid.
Sander de Hosson
Sander de Hosson is longarts in het Wilhelmina Ziekenhuis Assen. Zijn specialisaties zijn longkanker en palliatieve zorg. Voor agora.nl schrijf hij regelmatig blogs over zijn kijk op palliatieve zorg.
OVER DE GRENS Wuhan, China
Een uitvaart op proef
Een 22 jarige student uit de Chinese stad Wuhan, Zeng Jia, besloot haar vrienden en familie uit te nodigen op haar proef-begrafenis.
Ze kwam op dit morbide idee toen zij bedacht hoeveel tijd en moeite haar vrienden en familie zouden steken in het organiseren van haar uitvaart. Alle mooie speeches en ceremoniële handelingen zouden aan haar voorbij gaan. Vastbesloten dat dat haar niet zou overkomen stopte ze al haar spaargeld in een complete uitvaart met kist, bloemen en origami vogels. Daarnaast kwam er een fotograaf en een groep professionele rouwers voor de opvulling. Om het geheel realistisch te laten lijken werd er zelfs een visagist ingehuurd om een ‘overleden look’ te creëren.
Vrienden en familie werden uitgenodigd om afscheid te komen nemen. Sommigen zijn daadwerkelijk gekomen om een blik te werpen op Zeng in een uitvaartkist met een Hello Kitty knuffel op haar borst.
Tijdens de ceremonie heeft ze een zich een uur voor dood gehouden. Daarna klom ze uit haar kist om de rest van het afscheid bij te wonen en een In Memoriam voor te lezen.
POËZIE & PROZA: Metamorphosen
Geen enkel ding in dit heelal, geloof me, gaat teloor,
maar alles wisselt en vernieuwt.
Men spreekt van een geboorte
als er iets anders aanvangt dan er was,
en sterven is ophouden met hetzelfde-zijn.
En toch, het groot geheel blijft wel bestaan,
al schuift er nog zoveel van hier naar daar.
Publius Ovidius Naso
uit Metamorphosen xv, 254-258
FEIT of FABEL?
begrafenisbezoekers te huur
Feit: Professionele rouwers, oftewel moirologisten, zijn mensen die worden ingehuurd om publiekelijk te rouwen. Zij zorgen voor een hogere opkomst bij begrafenissen, crematies en wakes.
Het professionele rouwen gaat al ver terug in de tijd en was al onder de oude Grieken een goed gebruik.
In 1908 schreef de New York Times over een staking onder de professionele rouwers in Parijs.
In menig land hangt de status van de overledene samen met het aantal aanwezige rouwenden op de uitvaart. China heeft momenteel een groeiende markt voor professionele rouwers.
Ook iets dichter bij huis bestaat het fenomeen. In het Midden-Oosten zijn vanouds ‘klaagvrouwen’ actief. Luid huilende vrouwen die worden ingehuurd om de juiste toon te zetten.
Rent a Mourner uit Essex UK levert geen luide klaagvrouwen maar ‘professionele, discrete goedgeklede mensen’. De meeste aanvragen komen voor begrafenissen waar een lage opkomst wordt verwacht zegt de website van het bedrijf. Maar daarvoor heb je dan wel een bezoeker die zich heeft verdiept in de geschiedenis van de overledene zodat hij met andere bezoekers kan praten. In Nederland kennen we, nog, geen onderneming die zich hierop richt. Een gat in de markt misschien???
