Over rouwtaken, terugkomen op aarde als regen of als champignons; lees in het in het nieuwe nummer van The Mourning News.

Vol. 13 The Mourning News

Rouwtaken

Sinds kort ben ik minder moe dan ik de afgelopen tijd was. Het kan op en neer gaan, weet ik inmiddels. Ik lees af en toe iets rond rouwverwerking op zoek naar herkenning: er is onder de vele mensen die iemand aan de dood verloren hebben een onzichtbaar bondgenootschap, hoe verschillend je in je rouw ook kunt zijn. Zoiets las ik bij Julian Barnes Levels of life (Ned. Hoogteverschillen), bij wie ik overigens zag hoezeer mannen van vrouwen kunnen verschillen in hun omgaan met een verlies. Vrouwen praten graag, mannen gaan iets doen.
Ook las ik van W. ter Horst Over troosten en verdriet. Hij is sceptisch over de beroemde ‘rouwfasen’ van Elisabeth Kübler- Ross, omdat die te vaak te mechanisch verstaan worden. Zelf heb ik daar ook niet veel aan, hoewel ik ook wel zie dat ze niet uit de lucht gegrepen zijn.
Het meeste heb ik aan het denken in rouwtaken. Niet dat je een to-do lijstje met taken maakt, maar je merkt zelf dat je op verschillende fronten innerlijk aan het werk bent. Niet in een tijdsvolgorde, maar door elkaar en soms tegelijk en soms met grote tussenpozen. Ik had er juist zoveel aan, omdat ik mijn verwarring, gezoek, gerommel, verdriet, boosheid en hang naar structuur erin herkende. Ik noem er een paar die mij het meest zijn bijgebleven:
–   de werkelijkheid tot je door laten dringen. Dat kan heel lang duren, van het zien van je geliefde dode zelf, tot het opruimen van een kast, een jaar later, kaartjes van de opera vinden en opeens weten dat je dat nooit meer samen zult doen.
–   een bedding voor je emoties vinden, vooral als je ervan schrikt. Sommigen hebben veel verdriet en raken zelfs depressief, anderen zijn vaak boos, ook zonder het te merken, weer anderen zijn opgelucht en durven dat niet te zeggen.
–   afscheid nemen en daar een vorm voor vinden. Dat begint met de dag van de dood zelf, met het vorm geven aan de begrafenis, maar ook dat kan jaren doorgaan, met het nadenken over wat je met de vele boeken gaat doen, de spullen van iemands hobby. Ik zag ooit hoe iemand in haar volkstuin bezig was met het maken van een tafel waar de tuinspullen van haar man op gerangschikt werden. Mijn moeder moest vanwege haar hoge leeftijd een deel van haar volkstuin opgeven, maar hield het stuk waar de dahlia’s staan, omdat mijn vader daar zo van hield.
–   veel vertellen over je leven met je geliefde. Het is niet eenvoudig om na een paar maanden daar nog geduldige oren voor te vinden. ‘Hij blijft in het verleden steken’ hoor je dan al gauw. Maar het is dé manier om iemand levend voor ogen te houden, wanneer je over je leven met je geliefde mag vertellen, het liefst aan iemand die hem ook goed gekend heeft en die er uit eigen ervaring nog wat aan weet toe te voegen.
–   je leven nieuw vormgeven. Elke vierkante centimeter van je leven moet je nieuw inrichten. Je merkt dat je stoelen gaat verplaatsen, een kleinere prullenbak koopt, andere pannen gebruikt, maar ook hoe je over de weekends moet nadenken en – groter nog – over je vakanties.
Sommigen denken dat je na een paar maanden wel weer overeind bent, anderen zeggen: het gaat nooit over. Na vier maanden ben ik nog niet erg deskundig in deze dingen. Eén ding weet ik inmiddels: ik ben dolblij dat ik werk  – het geeft afleiding en structuur. En als het dan ook nog werk is wat je graag doet, bof je. Door mensen die het weten kunnen word ik gemaand om niet te snel te gaan en ik merk dat dat klopt. Ik ben nog nooit zo traag geweest.

Ds. Anne Marijke Spijkerboer

Anne Marijke Spijkerboer is protestants predikant in Rijswijk. Ze schreef deze column vier maanden na het overlijden van haar man.

OVER DE GRENS van de toekomst: The Mushroom Death Suit

The future of funerals is fungus. De makers van het Mushroom Death Suit zeggen dat hun milieuvriendelijke begrafeniskledingstuk klaar is om zijn eerste menselijke lichaam te ontbinden. Jae Lee Rhim en Mike Ma, van Coeio kwamen op het idee voor het pak na enkele begrafenissen in de familie. Lee begon na te denken over de 200 of meer giftige stoffen in het menselijk lichaam –  vooral na balseming – die uiteindelijk in de aarde terechtkomen.
Haar idee was om het lichaam te laten “opeten” door paddenstoelen die ook de giftige stoffen zouden verwijderen en onschadelijk maken. Sporen werden in draden in een mantel geweven die de Bushroom Death Suit werd.
Bij een TED talk in 2011, beschreef Lee hoe de overledene in het Mushroom Death Suit geplaatst zou worden, bedekt met sporen en binnen 24 uur na de dood begraven. De sporen worden geactiveerd door de ontbinding en beginnen te eten, waardoor pesticiden, zware metalen en andere giftige stoffen uit het lichaam verwijderd worden.
Zelfs de geavanceerde denkers en eco-vriendelijke mensen die de TED-lezing bijwoonden waren geschokt, dus Coeio wachtte met hun product tot 2016 in de hoop dat het publiek dan klaar zou zijn voor een schimmel ondersteunde eco-begrafenis. En ze veranderden de naam in: Infinity Burial Suit. Coeio (van het Latijnse woord Coeo, wat betekent “samenkomen” – het lichaam komt samen met de aarde) heeft zijn eerste klant. Dennis White is 63 en lijdt aan een neurodegeneratieve ziekte. Het bedrijf zegt dat het honderden mensen op de wachtlijst heeft staan.
In Nederland is het niet mogelijk om deze keuze te maken.

POËZIE & PROZA

Daglicht

Uit de chaos van lakens en
voorgevoel opgestaan, gordijnen
open, de radio aan, was
plotseling Scarlatti
heel helder te verstaan:
Nu alles is zoals het is geworden,
nu alles is zoals het is
komt het, hoewel, misschien
hoewel, tenslotte nog in orde.

      uit ‘Zeepost’, 1964.
Judith Herzberg

FEIT OF FABEL?

Regen worden na je dood
Kunst! Om de publieke opinie over de betekenis van sterven in de 21ste eeuw groots uit te dagen ontwierp de Londense Studio PSK het project ‘I Wish To Be Rain’.
Met ‘I Wish To Be Rain’ koppelen ze het uitstrooien van as na crematie aan de toenemende menselijke manipulatie van natuurlijke fenomenen als aardbevingen, overstromingen en regen. Dit laatste gebeurt door het bestrooien van wolken met carbon of zilverjodide waardoor de druppeltjes in de wolk zich afzetten op de deeltjes en als regen naar beneden komen. Maar kan iemand zich ook persoonlijk transformeren tot een natuurspektakel, vroeg Studio PSK zich af? Kunnen we ook ambitieus zijn in onze dood en niet als as maar als regen terugkeren op aarde? Zie deze video. 

Het Nederlandse bedrijf Hemelvlucht biedt binnen Europa iedereen de mogelijkheid om hun as na de crematie te verstrooien op 25 kilometer hoogte in de atmosfeer,  door middel van een indrukwekkende asverstrooiingsballon van bijna 2 meter doorsnede.

Liever as in een urn, uitstrooien op een mooie plek, in zee, de as verwerken in een sieraad of kunstobject, de as splitsen zodat ieder kind met zijn deel een eigen bestemming kan hebben, de as laten persen tot een diamant of in een raket de hemel in laten schieten? Het kan allemaal en wij denken graag mee met mensen welke wijze van asbestemming helemaal bij hen past.
Er zijn zo veel keuzes die gemaakt kunnen worden en wij helpen daar graag bij: daar kunt u hier meer over lezen.